Chung kết play-off Championship: Trận đấu bạc tỷ và vận mệnh CLB

Trận chung kết play-off Championship từ lâu đã được mệnh danh là trận đấu đắt giá nhất hành tinh trong bóng đá, mang lại cho đội chiến thắng nhiều hơn cả một suất tham dự Ngoại hạng Anh. Giải đấu hàng đầu nước Anh là giải quốc nội giàu có nhất thế giới, và việc thăng hạng lên giải đấu này mang lại vận may tài chính vô song trong làng bóng đá toàn cầu.

Chiến thắng trong trận chung kết play-off có tiềm năng thay đổi đáng kể vận mệnh của một câu lạc bộ, cả trong và ngoài sân cỏ. Đội chiến thắng không chỉ giành được chiếc cúp và một vị trí tại Premier League, mà phần thưởng tài chính khổng lồ mới chính là điều được khao khát nhất. Mùa giải 2023/2024 sắp kết thúc (Lưu ý: Bài gốc ghi 2024/2025 nhưng bối cảnh hiện tại là 23/24), Leicester City và Ipswich Town đã chắc suất thăng hạng trực tiếp lên Premier League. Tuy nhiên, vẫn còn một suất nữa được định đoạt qua vòng play-off Championship. Trong trận đấu được gọi là ‘trận cầu đắt giá nhất bóng đá’, đây là tất cả những gì bạn cần biết về các con số liên quan, ý nghĩa của nó đối với đội chiến thắng sau một mùa giải khắc nghiệt, và tác động đến đội thua cuộc.

Giá trị khổng lồ của trận chung kết play-off

Sau khi Luton Town đánh bại Coventry City trên chấm luân lưu trong trận chung kết play-off mùa giải 2022/23, “The Hatters” được dự đoán sẽ kiếm được 170 triệu bảng doanh thu trong ba mùa giải tiếp theo. Nếu Luton tránh được việc xuống hạng khỏi Premier League trong mùa giải 2023/24, con số đó có thể tăng lên hơn 290 triệu bảng. Chỉ một mùa giải của họ ở giải đấu hàng đầu nước Anh ước tính đã mang về 90 triệu bảng doanh thu bổ sung cho Luton.

Việc giành chiến thắng trong trận chung kết play-off mang lại cho câu lạc bộ nguồn lực tài chính cần thiết để đầu tư vào đội hình thi đấu, cơ sở hạ tầng và trải nghiệm ngày thi đấu. Nó mang lại cho đội bóng thăng hạng cơ hội tốt nhất để trụ lại Premier League. Con số 170 triệu bảng của Luton bao gồm hai năm thanh toán “dù” (parachute payments) được đảm bảo, trị giá gần 80 triệu bảng.

“Gói cứu trợ” xuống hạng: Parachute Payments

Parachute payments là khoản hỗ trợ tài chính bổ sung mà Premier League cung cấp cho các câu lạc bộ xuống hạng mỗi mùa. Hệ thống này đảm bảo mỗi câu lạc bộ xuống hạng nhận được 55% doanh thu phân phối bản quyền truyền hình trung ương mà mọi câu lạc bộ Premier League nhận được trong mùa giải đầu tiên trở lại Championship. Tỷ lệ này giảm xuống còn 45% trong năm thứ hai ở Championship và một khoản thanh toán cuối cùng là 20% trong năm thứ ba. Với việc Southampton và Leeds (hai đội đã nhận khoản thanh toán này sau khi rớt hạng năm 2023) tranh tài năm nay (2024), đội chiến thắng được dự đoán sẽ kiếm được 140 triệu bảng trong ba năm tiếp theo.

Đối với bất kỳ câu lạc bộ nào, số tiền kiếm được từ việc thăng hạng đều mang tính biến đổi, nhưng đối với các câu lạc bộ đã xa rời Premier League trong nhiều năm, như Ipswich Town (đã thăng hạng trực tiếp mùa 23/24), nó có thể còn giá trị hơn. Đó là một khoản tiền mà nhiều đội bóng Championship chỉ có thể mơ ước kiếm được.

Thống kê quan trọng: Chỉ có hai trong số sáu đội á quân chung kết play-off Championship gần nhất đã vực dậy để giành quyền thăng hạng lên Premier League.

Rủi ro tài chính và bài học từ kẻ thua cuộc

Cổ động viên Coventry City thất vọng sau trận thua chung kết play-off Championship

Số phận của đội thua trong trận chung kết play-off Championship phần lớn phụ thuộc vào sự ổn định tài chính của câu lạc bộ đó. Đội chiến thắng thường chia cho đội thua một phần doanh thu bán vé, được xem như một thỏa thuận lịch sự truyền thống. Phần chia sẻ của họ thường vào khoảng 2 triệu bảng. Đã có những trường hợp số tiền này khác đi. Huddersfield Town và Reading đã có thỏa thuận trước trận chung kết play-off năm 2017 rằng đội thua sẽ nhận được 4 triệu bảng. Reading đã nhận được giải thưởng an ủi này sau khi bỏ lỡ cơ hội thăng hạng Premier League trên chấm luân lưu trước Huddersfield.

Một số câu lạc bộ Championship đã đánh cược đắt giá bằng cách dồn toàn lực cho việc thăng hạng Premier League, và khi kế hoạch không thành công, tổn thất tài chính có thể là thảm họa. Derby County đã thua trận chung kết play-off Championship 2019 trước Aston Villa và cuối cùng rơi vào tình trạng quản lý tài sản do nợ nần chồng chất và bị xuống hạng League One. Trong những năm sau thất bại ở trận chung kết play-off trước Huddersfield, Reading cũng gặp khó khăn tài chính và bị xuống hạng xuống giải hạng ba Anh. Câu lạc bộ cũng bị trừ sáu điểm vào tháng 4 năm 2023 vì vi phạm các quy tắc tài chính của EFL. Sheffield Wednesday là một câu lạc bộ khác đã đến rất gần với ánh hào quang Premier League. Họ thua trong trận chung kết play-off năm 2016 và cuối cùng bị xuống hạng League One vào năm 2021.

Đó là một cú sốc nặng nề về mặt tài chính, nhưng cũng ảnh hưởng tâm lý đến các cầu thủ, và một số câu lạc bộ gặp khó khăn trong việc gượng dậy sau thất bại ở trận chung kết play-off. Derby, Sheffield Wednesday và Reading đều đã tiến gần đến việc thăng hạng Premier League, và cùng với đó là sự thúc đẩy tài chính rất cần thiết có thể thay đổi tương lai của mỗi câu lạc bộ. Thay vào đó, tất cả họ đều thua canh bạc và kết thúc ở giải hạng ba của bóng đá Anh.

Tiền thưởng thay đổi vận mệnh: Thành công và thất bại

Hình ảnh các sân vận động nổi tiếng Premier League như Old Trafford, Anfield, Stamford Bridge

Có rất nhiều biến số về mức độ thay đổi mà số tiền thưởng có thể mang lại cho đội chiến thắng trong trận chung kết play-off Championship. Ví dụ, khi một câu lạc bộ thăng hạng, đi kèm với đó là việc tăng lương cho các cầu thủ hiện có và các khoản thưởng. Việc Nottingham Forest thăng hạng Premier League thông qua play-off vào năm 2022 được cho là đã chứng kiến sự tái cấu trúc đội hình mạnh mẽ nhất trong lịch sử giải đấu. Forest đã chi 150 triệu bảng cho hơn 30 cầu thủ mới và cũng trả 21 triệu bảng cho các khoản thanh toán liên quan đến thăng hạng. Một số người coi đây là chi tiêu quá mức. Tuy nhiên, Forest đã xoay sở ấn tượng tại Premier League, tránh xuống hạng trong hai mùa giải trở lại giải đấu hàng đầu nước Anh.

Một số câu lạc bộ đã không thích nghi tốt với cuộc sống ở Premier League, không đầu tư khôn ngoan vào đội hình tương ứng và không kiểm soát được ngân sách của mình. Huddersfield là một ví dụ điển hình. Câu lạc bộ đã nhận được 197 triệu bảng tiền thưởng từ chiến thắng trong trận chung kết play-off nhưng đã chi khoảng 230 triệu bảng cho phí chuyển nhượng và tiền lương. Các câu lạc bộ khác đã được thăng hạng lên Premier League nhanh hơn dự kiến ban đầu, ví dụ như Luton ở mùa giải 2022/23. Không nhiều người dự đoán “The Hatters” sẽ thăng hạng từ Championship, kể cả những người trong nội bộ câu lạc bộ, khiến quá trình chuyển đổi lên tầm cao Premier League trở nên khó khăn hơn. Luton buộc phải thực hiện các thay đổi đối với sân Kenilworth Road để tuân thủ các quy định về sân vận động của Premier League khi họ thăng hạng.

Cách các câu lạc bộ sử dụng tiền thưởng là rất quan trọng đối với tương lai của họ. Nếu tiền được đầu tư cẩn thận, với một kế hoạch vững chắc, không có lý do gì một câu lạc bộ không thể tồn tại và sau đó trở nên cạnh tranh ở Premier League. Những cái tên như Nottingham Forest, Brentford, Aston Villa và Fulham đều là những ví dụ gần đây về cách một câu lạc bộ nên hoạt động sau chiến thắng trong trận chung kết play-off. Thật không may, không phải tất cả các câu lạc bộ đều có chủ sở hữu có kế hoạch củng cố sẵn sàng trong trường hợp họ không đạt được suất thăng hạng Premier League. Cả Brentford và Aston Villa đều đã gây ấn tượng khi vực dậy sau nỗi đau thất bại ở trận chung kết play-off Championship bằng cách trở lại Wembley một năm sau đó và giành quyền thăng hạng.

Tương lai nào cho trận đấu “đắt giá nhất”?

Cận cảnh chiếc cúp vô địch EFL Championship danh giá

Với một cơ quan quản lý độc lập mới trong bóng đá Anh hy vọng sẽ giám sát một hệ thống tài chính công bằng hơn trong kim tự tháp bóng đá, trận chung kết play-off Championship có thể không còn mang lại lợi nhuận khổng lồ như trước. EFL được cho là ủng hộ việc bãi bỏ các khoản thanh toán “dù” cho các đội xuống hạng từ Premier League, nhằm thu hẹp khoảng cách giữa các câu lạc bộ nhận được các khoản thanh toán này và những câu lạc bộ không nhận được. Nếu kế hoạch bãi bỏ hệ thống thanh toán “dù” được thông qua, việc giảm số tiền kiếm được từ chiến thắng trong trận chung kết play-off có thể sẽ xảy ra sau đó.

Lịch sử đã cho thấy rằng việc có quá nhiều tiền liên quan đến một trận đấu có thể dẫn đến việc các câu lạc bộ chi tiêu thiếu trách nhiệm trong nỗ lực thăng hạng Premier League và rơi vào khó khăn tài chính khi kế hoạch không thành công. Các câu lạc bộ chi tiêu quá tay một cách liều lĩnh khi thăng hạng lên giải đấu hàng đầu có nguy cơ xuống hạng trở lại Championship và gặp khó khăn trong việc thích nghi với cuộc sống trở lại giải hạng hai Anh.

Kết luận

Trận chung kết play-off Championship không chỉ là một trận đấu bóng đá; đó là một sự kiện có thể định hình lại hoàn toàn tương lai tài chính và thể thao của một câu lạc bộ. Số tiền thưởng khổng lồ mang đến cơ hội vàng để đầu tư và phát triển, nhưng mặt trái của thất bại cũng đầy rủi ro, có thể đẩy các câu lạc bộ vào tình thế khó khăn. Khi tương lai của các khoản thanh toán “dù” còn bỏ ngỏ, tính chất “đắt giá nhất” của trận đấu này có thể thay đổi, nhưng chắc chắn sự kịch tính và tầm quan trọng của nó đối với các đội tham gia sẽ không hề suy giảm. Bạn nghĩ sao về tính công bằng và sự bền vững của mô hình tài chính hiện tại trong hệ thống các giải đấu Anh? Hãy chia sẻ ý kiến của bạn và đừng quên theo dõi những diễn biến tiếp theo của bóng đá Anh trên Đường Biên!